- डा. हिमलाल श्रेष्ठ

इन्द्र धनुषका बिबिध रङ्गहरु जस्तै थरिथरि गीतहरुले हामीलाई हरेक बिहान धर्तीको यथार्थ सम्झाउंछ | गीतहरुले हाम्रो दैनिक कामहरुको बोझ अनि खिचातानी र उठन बैठनलाई एक हिसाबले साम्य पार्दछ | गीतहरु हाम्रो दैनिकीसंग मात्र होइन हाम्रो काम काज, रितीरिवाज अनि रहन सहनसंग पनि गाँसिएको हुन्छ | गीतले हाम्रो समाज र संस्कृतिको पहिचान दिन्छ |

गीत भनेको समयको सम्बाहक पनि हो | ‘राल्फा’को समयको त्यो रापिलो गीतहरुको इन्द्रधनुषी रंगहरु टेक्दै रामेश, मन्जुल अनि पारिजात जस्ता अग्रगामी सोंच बोकेका प्रतिभाहरुले नेपाली गीत संगीत पूरै पढ्नुहोस् ;

राजेन्द्र पराजुली

५४ वर्ष हुनै लागेको जिन्दगीको यो यात्रामा डेढ–दुई सय खिल्ली चुरोटले मेरो मुखमण्डलभित्र हुँडलिने मौका पाए होलान्। तर, तिनका धुवाँले मुखबाट श्वास नली हुँदै फोक्सोसम्म पुग्ने अवसर कहिल्यै पाएनन्। धुवाँलाई भित्रसम्म पुर्‍याउने मेरा सारा प्रयास व्यर्थ खेर गएका छन्। मुखभित्र धुवाँ राख्यो अनि फुस्स उडाइदियो। मान्छे ठूलो हुन चुरोट खान जान्नुपर्छ भन्ने तत्वज्ञान मलाई आफ्नै साहिँलो दाजुले सिकाएका थिए। तर, कस्तो ठूलो ? उमेरमा कि अन्य प्रतिभा–क्षमता बुद्धिमा ? यस्ता प्रश्नले लामो समय मनमा डेरा जमाइ पूरै पढ्नुहोस् ;

मनोज प्रधान

म सानो छँदा

हजुरमाले भन्नु हुन्थ्यो

छिँडीमा नजाउ

छिँडीको भर्याङ मुनि

ख्याक छ

जस्ले

छिँडी चढ्डा खेरी पूरै पढ्नुहोस् ;

लक्ष्मी उप्रेती

एक कक्षामा पढ्न सुबु स्कुल जाने बेलामा झगडा गर्दैन । स्कुल छुट्टी भएर घर आएपछि उसले लगाएको स्कुलको लुगा आमाले फेराइदिनुहुन्छ । त्यसपछि सुबुको हातखुट्टा धोइदिएर आमाले खाजा दिनुहुन्छ । आमाले दिएको खाजा सुबु मीठो मानेर खान्छ । एकछिनपछि आमाले उसलाई छेउमा राखेर गृहकार्य गराउनुहुन्छ ।
तीक्ष्ण बुद्धिको सुबु ज्ञानी भएर आफ्नो गृहकार्य सक्छ र पढछ पनि । तर टेलिभिजन नजिकै बसेर कार्टुन च्यानल हेर्ने उसको नराम्रो बानी छ । ‘टेलिभिज नजिक बसेर नहेर न छोरा’ बुबा आमाले फकाउँदै सम्झाउनु हुन्छ । तर बा–आमाले भनेको सबै कुरो पूरै पढ्नुहोस् ;

– गोपीकृष्ण ढुंगाना

लेख्नु’थ्यो लेख्यौ, सबको मन हरेर लेख्यौ,
दाम आउँछ जान्छ, नामका लागि मरेर लेख्यौ ।

धन्य छ तिम्रो मन, मुटु अनि धमनी,
साहूलाई कूत, बुझाउन पाथी भरेर लेख्यौ ।

थाहा छैन कति, सुखी कति दुःखी छौ तिमी,
स्वतन्त्र भएर लेख्यौ, या दबाबमा पूरै पढ्नुहोस् ;

- भानु दुलाल
म समयबाट डढेको ठूटो मान्छे
म चट्टानबाट चोइटिएको दर्शनढुंगा
म सयपत्रीको झ्याँगबाट अलग्गिएको क्यातुक्के फूल
म चामलभित्रको अमिल्दो धानको बिया
म बाटाभरि पोखिएको तोरी, कोदो, गहु, मकैको दाना ।

म भाचिएको पूलको मक्किएको फलेक
म भुत्ते कोदालीको फुटेको बिड
म घुर्मैलो, मैलो, फाटेको आकाश
म दुखाइएको आत्माको बिरक्तिएको दिन
म गाउ समाजमा हेपिएको, थिचिएको
आखामा फूलो परेको बोक्सो, बोक्सी भनि  आरोप लागेको
तिनको शब्दमा एक अलक्षिन अनुहार पूरै पढ्नुहोस् ;

– चक्रब्यूह क्षेत्री सुवेदी

छोरी †
देश कहिलेकाँही शिशाको घरजस्तो हुँदोरहेछ
जसले ढुंगा हाने पनि चर्किने
देशको शिरमाथि
एउटा लाटोकोसेरोजस्तो लाटो अँध्यारो
जहिले पनि घोप्टिरहने ।

निहारिका †
देश बनाउन
पहिले मन बनाउनुपर्छ
राष्ट् बाँच्न
पहिले विश्वास बाँच्नुपर्छ
युद्धको धुँवामा कहाँ देश हुन्छ ? पूरै पढ्नुहोस् ;

- तिलकप्रसाद सापकोटा

रमेश र दिनेश पाँच÷पाँच वर्षका भए । ती कहिले मिलेर खेल्थे भने कहिले झगडा गर्थे तर कहिल्यै छुट्टिँदैनथे । एकछिन हराए भने एकले अर्कालाई खोज्थे । ममात्रै आमासँग सुत्न पाए हुन्थ्यो भन्थे । आमासँग सुत्न नपाउँदा निदाउनै सक्दैनथे । बिहान उठ्दा आमा आफूतिर फर्केर सुतिरहेको देखे भने धेरै खुसी हुन्थे ।

हरेक दिन बेलुका आमा रमेश र दिनेशलाई खाना खुवाइसकेर भन्थिन्, ‘बाबु हो, दुवैजना ओछ्यानमा जाऊ, सिरक ओढेर बस, म खाना खाइसकेर आउँछु अनि सुतौंला ।’ दुवै ओछ्यानमा जान्थे । सिरक ओढ्थे । कुराकानी गर्थे । कहिलेकाहीँ त कुरा गर्दागर्दै निदाउँथे । धेरैजसो त आमाले च्यापेर सुताउनुपथ्र्यो । पूरै पढ्नुहोस् ;

– तेजेश्वरबाबु ग्वंगः

म एक प्रवाह
आफ्नै गति भित्रको
म एक स्वाभाव
आफ्नै आचारण भित्रको ।

गतिशील निरन्तरताले
स्वच्छ पखालिएको आचरण मेरो
म एक मेलमिलाप
सद्भावपूर्ण मुटुको
म एक मानव मार्ग
नडगमगाएको पूरै पढ्नुहोस् ;

- सूर्य चापागाईं

तारा खसेको रात सम्झें
माया बसेको बात सम्झें ।

धेरै भएछ नछामेको
सुकोमल तिम्रा हात सम्झें । पूरै पढ्नुहोस् ;